Kavelruil bij overeenkomst is een eenvoudige en snelle manier om gronden beter te verkavelen. Het is vooral een instrument voor de inrichting van het landelijk gebied.
Kavelruil gebeurt altijd op vrijwillige basis. Er moeten minimaal drie partijen een overeenkomst sluiten waarbij grond ingebracht wordt, waarvan tenminste twee van hen tevens als ruiler moeten optreden. Dit zijn vaak agrariërs, maar ook (natuurbeschermings)organisaties, waterschappen, gemeenten, landgoedeigenaren en andere grondeigenaren kunnen grond inbrengen. Op de grond mogen opstallen staan.
Op grond van de Wet Inrichting Landelijk Gebied strekt de landinrichting tot verbetering van de inrichting van het landelijk gebied, overeenkomstig de functies van dat gebied, zoals deze in het kader van ruimtelijke ordening zijn aangegeven. Deze doelstelling leidt echter niet tot een zelfstandige toets. Eisen zoals afstand tussen de kavels, de aard en het gebruik van de betrokken onroerende zaken, zijn er niet.
Vanwege het grote belang van een goede verkaveling subsidiëren provincies veelal de notaris- en kadasterkosten uit het Investeringsbudget landelijk gebied. Wij kunnen u informeren of u hiervoor in aanmerking komt.
Voor kavelruil geldt een ruimere regeling voor de vrijstelling van overdrachtsbelasting. In tegenstelling tot de vrijstelling bij overdracht van cultuurgronden, hoeven de toegedeelde gronden niet tien jaar lang bedrijfsmatig voor de landbouw geëxploiteerd te worden en geldt de vrijstelling ook voor bedrijfsgebouwen. Ook voor burgerwoningen (in het buitengebied) geldt de vrijstelling.
De belastingdienst controleert zelfstandig of de kavelruil aan de vereisten voldoet. Deze controle staat los van een eventuele subsidietoekenning door de provincie.
Nadat partijen het eens zijn geworden, worden de afspraken vastgelegd in een kavelruilovereenkomst. Deze kavelruilovereenkomst wordt ingeschreven bij het kadaster, zodat het voor derden duidelijk is dat het betreffende perceel betrokken is bij een kavelruil. Hierna stellen wij de akte van kavelruil op en schrijven een afschrift van deze akte in in de openbare registers van het kadaster, waarmee de eigendom is overgegaan.
Eventuele hypotheekhouders tekenen de kavelruilovereenkomst ook mee. Bestaande hypotheken gaan bij de akte van kavelruil over van het ingebrachte perceel naar het toegedeelde perceel.